Makers naast elkaar bij uitreiking Kees Holierhoek Scenarioprijs 2023
In de grote zaal van Eye zit de stemming er vrijdagmiddag meteen goed in. De zaal klapt en joelt al als Lucas de Waard iedereen welkom heet op de uitreiking van de Kees Holierhoek Scenarioprijs 2023.
De Waard is zelf een scenarist en weet dat zijn collega’s vaak alleen maar doén alsof ze zich het liefst in de schaduw ophouden. “We vinden dit soort dingen heerlijk.” En dat mag ook wel. “Camera’s flitsen maar zelden voor de scenarist, maar alles waar we ons zo door laten meeslepen is wel bij hun begonnen, op een sullig Word-documentje.”
Felix Rottenberg komt het podium op om een ode te brengen aan de in oktober overleden Kees Holierhoek. Rottenberg sprak honderden mensen die hem allemaal roemden om zijn warme persoonlijkheid. Ondertussen zorgde Holierhoek in een zo’n dertig jaar durend project voor een aanzienlijke verbetering in de positie van scenarioauteurs en schrijvers. “Hij bouwde als een soort Columbo – een verstrooide detective in een regenjas – aan een stelsel communicerende vaten dat zijn weerga niet kent en waar vrienden in het buitenland diep van onder de indruk zijn.” Onder leiding van Rottenberg geeft de zaal Holierhoek nog een laatste staande ovatie en houdt een stilte.
Lezing Frank Spotnitz
Dan is het woord aan schrijver en producer Frank Spotnitz, die nog meeschreef aan de X-files. Hij begint over de vele crises die de wereld op dit moment doorgaat. Is het dan eigenlijk wel een goed idee om mensen uren achter elkaar te laten bingewatchen? Spotnitz was zelf al een bingewatcher ver voordat de term bestond. Hij keek als laat nakomertje in een groot gezin naar alles wat er maar werd uitgezonden. Dat was zijn levenslijn met de wereld. Dat gold speciaal voor series als Twilight Zone en Startrek, zijn favorieten. “Juist omdat die karakters niet geworteld waren in de echte wereld, waren ze logischer.” Hij startte zijn carrière als journalist en stapte pas later over op ‘de wereld van make-believe’. Hij begon als broekie bij de X-files, waar hij al snel mocht meekijken in de editing room. Dat was zo leerzaam dat hij hoopt dat ook in Europa de kunstmatige grenzen tussen verschillende makers snel worden doorbroken en scenaristen tot het einde van een project betrokken blijven. “Zoek naar mensen die ervoor openstaan dat het beste idee wint.” Spotnitz is om dezelfde reden enthousiast over een eveneens weinig Europees fenomeen: de writersroom. Ook daar wint volgens hem het beste idee en zo worden verhalen beter. Dat is precies wat de wereld nodig heeft, juist nu. Spotnitz ziet verhalen vertellen als communicatie van mens tot mens: ‘dit is wat leven betekent voor mij, wat betekent het voor jou?’ Kunstmatige Intelligentie zal dat nooit kunnen vervangen. Hij hoopt dat mensen zich hier nog lang op zullen blijven toeleggen. “Verhalen zijn onze enige kans om de wereld te zien door de ogen van een ander.”
Aanmoedigingsprijs
Na de pauze reikt jurylid Shariff Nassr een aanmoedigingsprijs uit aan Zeynep Dulgur en Amir Zaza voor de film It Will Rain, over twee Syrische broers die protesteren tegen hun regering. “Een stilmakende, indrukwekkende film met ruimte voor humor en vertedering. Vooral de scene met de appel en de perzik zullen we niet snel vergeten.” Dan nodigt presentator De Waard de eerste genomineerde, Kim van Kooten, uit op een bank tussen twee varens. ‘Dit wordt een ongemakkelijk interview’, merken ze allebei op.
Van Kooten vertelt dat ze het boek De Verschrikkelijke jaren 80 over een wooncommune te lezen kreeg omdat schrijver en goede vriend Tim Kamps haar vroeg om het te beoordelen en te controleren op spelfouten. Maar het enige wat ze tijdens het lezen dacht was: ‘dit is een film of serie, hier móet ik iets mee.’ Ze besloten het samen te gaan doen en waren het er direct over eens dat Jacob (de echtgenoot van Van Kooten) de onhebbelijke Bert uit de woongroep moest spelen. “Op sandalen, in een te kort sportbroekje.” Het was een luxe om zo goed samen te werken en te kunnen schrijven met al enkele gecaste acteurs in haar hoofd. “Ik ben apetrots op deze serie.”
Pieter Bart Korthuis en Nathan Vecht vertellen tussen de twee varens hoe zij hun serie Het Jaar van Fortuyn begonnen te schrijven vanuit een liefdesverklaring voor de democratie. Ze werden benaderd door allerlei mensen die wilden bijdragen aan dit stukje geschiedschrijving. Alleen over het privéleven van Ad Melkert was niet veel bekend. Ze vonden tijdens het inkleuren daarvan gelukkig wel een schatkist: Gerard van Westerloo had een tijd een boekje bijgehouden met alle speeches van Melkert erin. Eén speech bevatte überhaupt geen punt, alleen maar komma’s. Dat werd een scéne met de opmerking: “Dat had wel iets puntiger gekund.”
Als laatste nemen Leila Sahir en Perla Vita Beerens plaats op de bank. Hun serie Sihame gaat over een jonge vrouw die uiterst gewelddadig wraak neemt op de verspreiders van een stiekem opgenomen seksvideo van haar. Hun vijfkoppige schrijversteam schreef soms heel analytisch, doen de dames voor: “Daar moet een moord, hier moet een heftigere moord, we moeten eerst díe moord”. Gelach uit de zaal. Op die manier kon het geweld de scenaristen vaak niet grof genoeg. Maar Sahir en Beerens schreven juist ook vanuit hun gevoel, vertellen ze. Vooral als het ging over Sihame’s personage. Beerens: “Zij is een en al gevoel. Ik vind het fijn om vrouwen te zien die echt even boos zijn en geweld gebruiken. Dat kan ik zelf niet, zoals veel vrouwen. Als ik 14 was geweest en dit op het doek had gezien, had ik het zo vet gevonden.”
Bekendmaking
Jurylid Philip Huff vertelt hoe de drie genomineerden erg verschilden qua genre, maar niet wat betreft kwaliteit. Sihame bleek de tijd ver vooruit met drama op het scherpst van de maatschappelijke snede en een ijzeren greep op de kijker. Het Jaar van Fortuyn is met zijn aloude vertelkunst eigenlijk een masterclass scenarioschrijven, met sprekende personages en oneliners die er op papier al vanaf knallen. Toch overtuigde vooral de serie die door middel van een goed werkende voiceover en een hartverscheurende wending mooi humor en drama weet te combineren: De verschrikkelijke jaren ’80.
Van Kooten lijkt daadwerkelijk overdonderd en heeft geen toespraak paraat. “Ik vond het al een fantastische middag met een speech die me echt ontroerde. En het klinkt gratuit, maar dat is het echt niet: laten we als schrijvers en makers naast elkaar blijven staan en trots zijn op elkaar.”